Тибқи гузориши ин созмон, дар ҳашт кишвар - Бирма, Куба, Либия, Кореяи Шимолӣ, Сомалӣ, Судон, Туркманистон ва Узбакистон озодиҳои сиёсӣ ва шаҳрвандӣ дар сатҳи поинтарин қарор доранд. Дар ин кишварҳо аҳзоби мухолиф ва созмонҳову расонаҳои хабарии мустақил мамнӯъ ва ё саркӯб шудаанд, мардум ҳамарӯза хатари муҷозот барои ибрози андешаи ғайрро эҳсос мекунанд. Ба рӯйхати 17 кишвари мустабиди олам Фридом Ҳауз ҳамчунин Белорус, Чин, Кот д Ивуар, Гвинея, Эритрея, Лаос, Арабистони Саудӣ, Сурия ва Зимбабверо шомил кардааст. Мақомоти ин кишварҳо низ озодиҳои сиёсиро поймол мекунанд, ба ташкили созмонҳои мустақил иҷоза намедиҳанд, рӯзномаҳои мустақилро таҳти тафтиш қарор додаанд ва мунаққидони ҳукуматро муҷозот мекунанд.

Фридом Ҳауз дар робита ба вазъи ҳуқуқи башар дар Узбакистон навиштааст, ки баъд аз ошӯб дар шаҳри Андиҷон дар соли 2005, ҳукумати Ислом Каримов ба зиндон афкандани дигарандешон ва фишор болои расонаҳои мустақилро ташдид бахшид, созмонҳое, ки бо сармояи кишварҳои хориҷӣ фаъолият мекарданд, баста ва ё аз кишвар ронда шуданд. Фридом Ҳауз бори дигар аз ҳаводиси Андиҷон ёд овардааст, ки моҳи майи соли 2005 ба саҳнаи муқовимати неруҳои мусаллаҳ ва мардуми аз ситами ҳукумату фақру нодорӣ ба дод омада табдил шуд. Ҳудуди се ҳазор сокини Андиҷон, аз ҷумла, занону кудакон бо шиорҳои зиддиҳукуматӣ дар маркази шаҳр ҷамъ омаданд. Ҳукуматдорон ба хотири пароканда кардани тазоҳурот ва аз эътирозгарон холӣ кардани як бинои қаблан тасарруфшуда аз истифодаи неру кор гирифтанд.

Фридом Ҳауз бо такя ба иттилоъи шоҳидони ҳодиса навиштааст, ки сарбозон сӯи мардум оташ кушоданд, ҳатто сӯи онҳое, ки аз майдон фирор мекарданд ва ё ҷароҳат бардошта буданд. Ба иттилоъи расмии Тошканд, дар ин ҳодиса 187 нафар ба ҳалокат расиданд ва аммо манбаъҳои ғайрирасмӣ теъдоди кушташудагон дар ошуби Андиҷонро қариб 800 нафар ҳисоб кардаанд.

Олег Панфилов, раиси Маркази журналистикаи экстрималии Русия ва коршиноси масоили минтақа дар ташреҳи гузориши Фридом Ҳауз ба мо гуфт:

«Кишварҳое, ки он ҷо режимҳои худкома на фақат расонаҳои хабарӣ, балки ҳама талошҳои ташкили ҷомеъаи шаҳрвандиро таҳти назорат мегиранд, ҳамеша аз он доду фиғон мекунанд, ки созмонҳои байнулмилалӣ аз помолкунии ҳуқуқи башар дар ин кишварҳо ҳарф мезананд. Ва аммо худи онҳо барои ислоҳи вазъ иқдоме намекунанд ва чизеро тағйир намедиҳанд, аз ҷумла, баъд аз сари қудрат омадани раисиҷумҳури нави Туркманистон чизе тағйир наёфт, дар Узбакистон бошад, баъд аз ҳаводиси Андиҷон саркӯбкунӣ афзоиш ёфт ва на фақат ҳомиёни ҳуқуқи башар, на фақат хабарнигорон, балки ҳамкори мо Умеда Ниёзоваро низ ба зиндон афканданд.»

Аз нигоҳи Фридом Ҳауз, дар Туркманистон вазъи озодиҳои сиёсиву шаҳрвандӣ баъди сари қудрат омадани раисиҷумҳури нав Қурбонгулӣ Бердимуҳаммадов низ тағйир нахӯрдааст. Туркманистон, ба Иттилоти созмони Транспаренси Интернешнл, дар миёни 163 кишвари гирифтори фасод дар хати 142 қарор дорад. Дар ин кишвар озодии баён маҳдуд шудааст - ҳама расонаҳои хабарӣ ва садову симо таҳти назорати ҳукумат қарор доранд. Айни ҳол, дар Туркманистон теъдоди ками хабарнигорони хориҷӣ фаъолият мекунанд, зеро ҳукумат як гурӯҳи онҳоро аз кишвар берун кардааст. Аз ҷумла, соли 2005 хабарнигори оҷонси русии РИА Новости Виктор Панов бо иттиҳоми ҷосусӣ аз Туркманистон берун карда шуд. Соли гузашта хабарнигори Радиои Озодӣ Оғулсафар Муродова низ бо иттиҳоми ҷосусӣ маҳкум ба зиндон шуд ва бо сабабҳои то ҳол норӯшан дар маҳбас аз дунё даргузашт. Кристоф Уокер - раҳбари бахши пажуҳиши Фридом Ҳауз низ дар як сӯҳбат бо Радиои Озодӣ вазъи озодиҳои сиёсӣ, аз ҷумла, озодии матбуот дар Туркманистонро бадтарин дар минтақа арзёбӣ кард:

«Туркманистон дар пажуҳишҳои мо миёни кишварҳои бештар аз ҳама мустабид ҷойгир аст. Марги раисҷумҳур албатта дарро ба рӯи тағйирот боз кард ва аммо аз рӯи пажуҳишҳои ахир душвор аст гуфтан, ки ин дар то кай боз хоҳад монд. Албатта, афзоиши иттилоъ аз кишвар ва иҷозаи озодии матбуот барои кишвари фақиру дарбастае чун Туркманистон гоми басо муҳиме мебуд.»

Ба иттилоъи Фридом Ҳауз, ҳукумати Туркманистон озодиҳои мазҳабии шаҳрвандонро низ маҳдуд мекунад ва бархе аз гурӯҳҳои мазҳабӣ таҳти фишори шадид қарор доранд. Мақомот таълиму тадриси диниро назорат мекунанд, теъдоди масоҷид дар кишвар солҳои ахир ба карат коҳиш ёфт. Ҳукумат аз масоҷид ва ибодатгоҳҳои дигар адён тақозо дорад, ки китоби Сафармурод Ниёзов "Рӯҳнома"- ро ҳамеша рӯи даст дошта бошанд. Ҳарчанд Қонуни асосӣ баргузории намоишу гирдиҳамоиҳои осоиштаро иҷоза медиҳад, дар асл ин озодиҳо қариб ки комилан аз байн рафтаанд, омадааст дар гузориши Фридом Ҳауз.

Кумитаи ҳолатҳои фавқулодаи Тоҷикистон аз ҳалокати ду нафаре хабар дод, ки ҳангоми кандани чоҳ дар ноҳияи Ваҳдат ҷон додаанд.

Дафтари матбуоти Кумита бо нашри як баёния гуфт, ҳарду нафар рӯзи 3-юми август “ба фалокат дучор омада, ҷони худро аз даст доданд.”

Дар ин баёния омадааст, ки ҳангоми кандани чоҳ дар як хонае дар маҳаллаи чаҳордаҳуми шаҳри Ваҳдат хоки зиёде ба сари ду нафар фурӯ рехтааст. Яке аз қурбониён 30 ва дигарӣ 46-сола аст.

Маъмурони наҷот ҳамроҳи маъмурони милиса ва кумаки мардум ҷасадҳоро соати 11-и шаб берун оварда, ба мақомот супурдаанд.

Кумитаи ҳолатҳои фавқулода дар як баёнияи дигаре аз марги ду наврас дар шаҳри Исфара ва ноҳияи Сино дар Душанбе хабар додааст.

Дар баёния омадааст, ки як кӯдаки 8-сола аз деҳаи Хонободи Исфара рӯзи 3-юми август ҳангоми оббозӣ дар дарёи Исфара ва навраси 12-солаи дигар аз ноҳияи Сино рӯзи 2-юми август дар канали Ҳисор ғарқ шуда, ҷон додаанд. Наҷотбахшон ҷасади ҳардуро пайдо карда ва ба хешовандонашон супурдаанд.

Ба гузориши расонаҳои давлатии Русия, Фаридуни Шамсиддин, Далерҷон Мирзоев, Муҳаммадсобир Файзов ва Саидакрам Раҷабализода – чаҳор шаҳрванди Тоҷикистон, ки омилони асосии ҳамла ба толори "Крокус" номбар мешаванд, ба гуноҳи худ иқрор шуда, изҳори пушаймонӣ кардаанд.

Дар ин бора хабаргузории давлатии ТАСС рӯзи 4-уми август аз қавли вакили мудофеъ Людмила Айвар хабар додааст. Айвар намояндаи ҳуқуқии 127 ҷабрдида аст.

Муҳокимаи гумонбарони ҳамла ба "Крокус" рӯзи чоруми август дар пойтахти Русия сар шуд, аммо паси дарҳои баста сурат мегирад.

Людмила Айвар гуфтааст, "баъд аз хондани айбнома омилони асосии ҳамлаи террористӣ изҳор доштанд, ки ба гуноҳи худ пурра иқрор мешаванд ва аз кардаашон пушаймон ҳастанд."

Ба қавли вай, Фаридуни Шамсиддин, Далерҷон Мирзоев, Муҳаммадсобир Файзов ва Саидакрам Раҷабализода аз ҷабрдидаҳо маъзарат хостаанд.

"Файзов изҳор дошт, ки аз ҷавонии ӯ суистифода карда, ӯро фиреб додаанд, вагарна худаш нақшаҳои дигаре барои зиндагӣ дошт," – афзудааст вакили мудофеъ.

Дар курсии гумонбарон ба ҷиноят 19 нафар нишастаанд, ки ба тарҳрезиву мусоидат ва анҷоми ҳамлаи террористӣ муттаҳам мешаванд.

Дар ҳамлаи террористӣ ба "Крокус" дар канори Маскав дар рӯзи 22-юми марти соли 2024 149 нафар нафар кушта ва 609 каси дигар маҷруҳ шуданд.

Мақомоти Тоҷикистон дар таҳқиқи парванда ширкат надоштанд ва аз ҳуқуқи шаҳрвандони худ ба таври ҷиддӣ ҳимоят накарданд.

Рӯзи 4-уми август дар нишасти хабарии Омбудсмен ё Ваколатдори ҳуқуқи инсон дар Тоҷикистон аз ӯ пурсиданд, ки оё намояндагони онҳо дар муҳокима ҳузур хоҳанд дошт ё не. Умед Бобозода гуфт, “мурофиа ҳама вақт озод аст, шояд ширкат кунем, ба шарте ки дар ҳамонҷо ҳузур дошта бошем."

Стивен Миллер, мансабдори баландпояи ҳукумати Амрико, Ҳиндро ба он муттаҳам кард, ки бо хариди нафти Русия ҷанги ин кишварро ба зидди Украина маблағгузорӣ мекунад. Дар ин бора хабаргузории “Ройтерс” гузориш дод.

Стивен Миллер, муовини раиси дастгоҳи раёсати ҷумҳурии Амрико, ҳамзамон ба телевизиони “Фокс Нюс” гуфт: “Он чи ки раисҷумҳур, яъне Доналд Трамп рӯшан гуфт, ин аст, ки Ҳинд набояд бо хариди нафт аз Русия ҳамчунон ин ҷангро сармоягузорӣ кунад.”

Аз ин пештар расонаҳо бо такя ба манобеъе дар ҳукумати Ҳинд навиштанд, ки бо вуҷуди таҳдиди Доналд Трамп барои эъмоли таҳрим ба зидди харидорони нафти Русия, Ҳинд ҳамчунон ба хариди нафт аз Русия идома медиҳад.

Доналд Трамп рӯзи 14-уми июл гуфт, агар Русия бо Украина ба созиши сулҳ даст наёбад, Амрико аз кишварҳое, ки нафти Русияро мехаранд, боҷи иловагӣ меситонад.

Ҳинд 35 дар сади нафти зарурӣ барои худро аз Русия мехарад ва аз моҳи январ то июн рӯзона аз ин кишвар 1 миллион 750 ҳазор бушка нафт ворид кардааст.

Ду ҷавон рӯзи 1-уми август дар дарёи Вахш дар вилояти Хатлон ғарқ шудаанд.

Намояндагони идораи ҳолатҳои фавқулода гуфтанд, ки ҷустуҷӯи ҷасадҳо идома дорад.

Тибқи иттилои дарёфтии Радиои Озодӣ, ғарқшудагон Саидикром Саидмуродзода ва Шуҳрат Олимзода, сокинони ноҳияи Кушониён ҳастанд.

Ҳамсуҳбати мо дар идораи ҳолатҳои фавқулодаи вилояти Хатлон гуфт, аз аввали имсол 52 кас дар ин минтақа ғарқ шудаанд.

Имрӯз дар яке аз додгоҳҳои Маскав муҳокимаи гумонбарон ба ҳамлаи террористии маргбор ба толори консертии "Крокус" оғоз мешавад, ки аксарияташон шаҳрвандони Тоҷикистон ҳастанд.

Дар курсии гумонбарон дар ҷиноят 19 нафар нишастаанд. Онҳо ба тарҳрезиву мусоидат ва анҷоми ҳамлаи террористӣ муттаҳам мешаванд.

Хабаргузории давлатии ТАСС мегӯяд, азбаски теъдоди ҳозирон дар мурофиа зиёд аст, он дар толори бузурги Додгоҳи шаҳри Маскав сурат мегирад.

Дар ҳамлаи террористӣ ба “Крокус” дар канори Маскав дар рӯзи 22-уми марти соли 2024 149 нафар нафар кушта ва 609 каси дигар маҷруҳ шуданд. Вале шумораи умумии осебдидагон то 2000 нафар эълон мешавад.

Мақомоти интизомии Русия Далерҷон Мирзоев, Муҳаммадсобир Файзов, Фаридуни Шамсиддин ва Саидакрам Раҷабализода, чаҳор муҳоҷири тоҷикро омилони асосии ҳамла номида, гуфтаанд, ки онҳо узви ҳалқаи “Хуросон”-и ДОИШ ҳастанд ва бо амру фармони ин гуруҳ ва ҳамдастии Хадамоти махсуси Украина ба толори консертии "Крокус" ворид шуда, ба сӯи мардум тирандозӣ карданд. Украина ин иддаоро рад кардааст.

Муфаттишони рус ҳамчунин муҳоҷирони тоҷикро ба он гумонбар медонанд, ки қасд доштаанд, дар шаҳри Каспийски Доғистон ҳам ба як маркази тафреҳӣ ҳамла кунанд. Иддаои наве, ки аз парванда берун омадааст.

Шеваи боздошти чор муҳоҷири тоҷик баъди ҳамла ин шубҳаву гумонро барангехт, ки шаҳрвандони Тоҷикистонро азобу шиканҷа додаанд, то гуноҳи нокардаро ба гардан бигиранд. Маъмурони амниятии Русия вақти боздошти муҳоҷирони тоҷик гӯши яке аз онҳоро бурида, маҷбураш карданд, ки онро бихӯрад, ба тани дигаре барқ монданд ва саввумиро ба ҳадде зада буданд, ки ӯро дар аробаи маъюбон ва беҳушу беёд ба додгоҳ оварданд.

Гумонбари дигар бо сару рӯи сиёҳу варамида порчае аз селофан дар гардан дошт, ки умдатан барои нафасгир кардан истифода мебаранд.

Мақомоти Тоҷикистон дар таҳқиқи парванда ширкат надоштанд ва аз ҳуқуқи шаҳрвандони худ ба таври ҷиддӣ ҳимоят накарданд.

Як созмони мухолиф ҳукумати Тоҷикистонро барои хомӯшӣ дар баробари душвории муҳоҷирон дар Русия сахт накӯҳиш кардааст.

"Гурӯҳи 24", фаъолияташ мамнуъ дар Тоҷикистон, дар баёнияе гуфт, "бо таассуф, режими Раҳмон дар назди ин зулму таъқибҳо хомӯш монда, на танҳо ҳимояи миллатро фаромӯш кардааст, балки бо ин хомӯшӣ ҳамдастиро нисбат ба озори муҳоҷирон нишон медиҳад."

Садҳо ҳазор шаҳрванди Тоҷикистон дар Русия кору зиндагӣ мекунанд, вале солҳои охир таъқибу боздошт ва латукӯбу ихроҷи онҳо аз ин кишвар афзудааст.

Мақомоти Русия тасмими худро ба пешгирӣ аз ҷинояту ифротгароӣ пайванд медиҳанд. Ҷониби Тоҷикистон дар гузашта ва дар чанд мавриди ангуштшумор эътирози худро ба рафтори маъмурони амниятии Русия баён дошта, дар аксар ҳолат ё изҳори бехабарӣ мекунад ё сукутро авло медонад.

Баёнияи "Гурӯҳи 24" дар охири моҳи июли имсол ва пас аз изҳороти Иттиҳоди Аврупо нашр шудааст. Иттиҳоди Аврупо дар гузорише аз ҳукумати Русия хост, ки озор ва азияти муҳоҷирон, аз ҷумла тоҷиконро бас кунад.

"Солҳои охир, шаҳрвандони Тоҷикистон дар шаҳрҳои мухталифи Русия, зери латукӯб ва боздоштҳои ғайриқонунии мақомот қарор гирифта, таҳқир ва бераҳмӣ аз ҷониби мақомоти низомӣ ва амниятӣ ба онҳо таҳмил мешавад. Ҳамаи ин амалҳо бо баҳонаи “амнияти миллӣ” сурат мегиранд, дар ҳоле ки бегуноҳии бештари боздоштшудагон ба таври возеҳ собит шудааст," -- гуфта шудааст дар баёнияи "Гурӯҳи 24".

Ин созмони мухолиф, ки бештари аъзояш дар Аврупо ҳастанд, мансабдорони тоҷикро танқид кардааст, ки "ҷуръати эълони изҳороти расмӣ ва ё ҳимоят аз шаҳрвандони худро надоранд." "Ин хомӯшии режими Раҳмон на рамзи ҳушёрӣ, балки нишонаи таслим мебошад," – омадааст дар баёния.

Бекорӣ дар Тоҷикистон ва ё музди кам дар корхонаву муассисаҳо солҳост, ки садҳо ҳазор мардуми кишварро маҷбур мекунад, ба Русия раванду музди беҳтар ба даст биёранд.

Аз ин ҷиҳат иқтисоди кишвар пойбанди пули муҳоҷирони корӣ шудааст, ки солона аз Русия миллиардҳо доллар ба оилаҳои худ мефиристанд ва ҳамингуна дар рушди иқтисоди ларзони Тоҷикистон саҳм мегиранд.

Намояндагони Кумитаи кор бо занон ва оила мегӯянд, имсол дар Тоҷикистон зӯроварӣ нисбати занон бештар шудааст.

Ба иттилои расмӣ, дар нимаи аввали соли равон 763 зан аз хушунат шикоят кардаанд, ки нисбат ба ҳамин давраи соли гузашта 256 ҳолат бештар аст.

Мақомот мегӯянд, мардон ҳам аз бадрафтории ҳамсаронашон ба Кумитаи занон шикоят кардаанд. Бунафша Файзиддинзода, раиси ин Кумита гуфт, дар шаш моҳи аввали имсол 251 шикояти мардонро аз бадрафтории занон дарёфт кардаанд. Шикояти мардон аз хушунат дар қиёс ба соли гузашта 86 ҳолат камтар будааст.

Як пажӯҳиши Барномаи Рушди Созмони Милал дар гузашта нишон додааст, ки 67 дарсад дар Тоҷикистон ба ин боваранд, ки зӯроварӣ ба зан дар оила як кори маъмулист.

Баъдии ҳамлаи паҳподҳои украинӣ ба шаҳри Сочии Русия, дар як анбори нафт сӯхтор сар задааст. Андрей Прошунин, шаҳрдори Сочи бо эълони ин хабар гуфтааст, пораҳои паҳпод ба анбори нафт бархӯрд. Ин ҳодиса талафоти ҷонӣ надоштааст.

Губернатори минтақаи Краснодар гуфтааст, барои хомӯш кардани алангаи оташ 1300 нафар сафабар шудаанд. Мақомоти Русия мегӯянд, масоҳати сӯхтор ду ҳазор метрро ташкил медиҳад.

Дар ҳамин ҳол мақомоти вилояти Воронежи Русия гуфтаанд, шаби гузашта 15 паҳподро сарнагун кардаанд. Дар ин ҳодиса чор нафар маҷруҳ шудаанд, ки ду нафарашонро бистарӣ кардаанд.

Ба ҳисоби Вазорати дифои Русия, шаби 2 ба 3-юми август, неруҳои ин кишвар 93 ҳавопаймои бесарнишинро бар фарози минтақаҳои Воронеж, Белгород, Брянск, Курск, Нижегород ва нимҷазираи ишғолшудаи Қрим нобуд кардаанд.

Дар навбати худ, Русия шаби гузашта бо 73 паҳпод ва мушак ба Украина ҳамла кардааст. Мақомоти Украина мегӯянд, дар ин ҳамла 7 нафар захмӣ шудаанд.

Дар ним сол 434 гектар ҷангал дар Тоҷикистон ба коми оташ рафтааст. Дар ин бора намояндагони Оҷонсии ҷангал 31-уми июл зимни нишасти хабарӣ дар Душанбе маълумот доданд.

Ба иттилои расмӣ, дар нимаи аввали соли равон, дар ҷангалҳои 9 шаҳру ноҳияи Тоҷикистон сӯхтор сар зада, оташ зиёда аз 434 гектарро фаро гирифтааст. Мақомот гуфтанд, зарари расидаро ҳисоб доранд.

Мақомот баландшавии ҳарорати ҳаво ва хунукназарии бархе истироҳаткунандаҳоро аз сабабҳои асосии сар задани сӯхтор дар ҷангалҳои Тоҷикистон гуфтанд.

Охири моҳи июл баъзе корбарон бо пахши аксу навор аз ноҳияи Деваштич (собиқ Ғончӣ) навиштанд, чанд рӯз аст, ки сӯхтор дар ҷангалҳои ин минтақа давом дорад, аммо мақомот барои хомӯш кардани оташ талош надоранд. Намояндагони Оҷонсии ҷангал ин гуна даъвоҳоро рад карда мегӯянд, сӯхтор дар ҷангалҳои кишвар як-ду рӯз зиёд давом накардааст.

Баъд аз чор соли дастури роҳбарони Тоҷикистон ва Узбекистон, сабти филми "Ҷомӣ ва Навоӣ" дар шаҳри Душанбе оғоз шуд. Намояндагони идораи "Тоҷикфилм" 1-уми август хабар доданд, ки филм моҳҳои август-ноябр дар ду марҳила ва дар Тоҷикистону Узбекистон сабт хоҳад шуд.

Ба қавли манбаъ, дар Тоҷикистон қалъаҳои Балҷувон, Ҳисор ва Хуҷанд ҳамчун макони сабт интихоб шудаанд.

Нақши Абдураҳмони Ҷомиро дар ин филм Маҳмадсаид Шоҳиён, директори идораи "Тоҷикфилм" ва нақши Алишер Навоиро ҳунарманди узбек Илҳом Бердиев иҷро мекунанд. Тасмими ба Маҳмадсаид Шоҳиён додани нақши Абдураҳмони Ҷомӣ интиқоди баъзе корбаронро дар Фейсбук ба миён овард. Шоҳиён, ки дар чандин филм, аз ҷумла "Ашк ва шамшер" ва "Дар орзуи падар" нақш офаридааст, 20 соли ахир дар идораҳои телевизионҳои давлатӣ роҳбар буд.

Илҳом Бердиев, офарандаи нақши Алишер Навоӣ ҳунарманди Театри драмаи Тошканд ба номи Аброр Ҳидоятов аст. Ӯ дар гузашта нақши чанд шахсияти таърихӣ, аз ҷумла Бобур Мирзоро бозӣ кардааст.

Эмомалӣ Раҳмон ва Шавкат Мирзиёев, роҳбарони Тоҷикистону Узбекистон, дар соли 2021 дастур дода буданд, ки дар бораи дӯстии Абдураҳмони Ҷомӣ ва Алишер Навоӣ филме таҳия шавад. Мақомот онро василае барои нишон додани дӯстии шоирони классики тоҷику узбек, вале мунтақидон "сиёсӣ, идеологӣ ва холӣ аз накӯҳиши ҳокимон” медонанд.

Як манбаи огоҳ соли 2024 ба Радиои Озодӣ гуфт, филми “Ҷомӣ ва Навоӣ” ба эҳтимоли зиёд бо забони русӣ сабт ва сипас ба тоҷикӣ ва узбекӣ тарҷума хоҳад шуд. Ҳанӯз маълум нест, ки ин филми таърихӣ кай намоиш дода мешавад.

Масъуд Пизишкиён, раисҷумҳури Эрон 2 август бо сафари дурӯзаи давлатӣ ба Покистон рафт.

Дар ин сафар Масъуд Пизишкиёнро як ҳайати баландпоя, ба шумули вазири корҳои хориҷӣ Аббос Ароқчӣ ва дигар мақомҳои аршади он кишвар, ҳамроҳӣ мекунанд.

Интизор меравад, ки дар ин сафар Масъуд Пизишкиён бо раҳбарони сиёсӣ ва низомии Покистон, аз ҷумла, президент Осиф Алӣ Зардорӣ, нахуствазир Шаҳбоз Шариф ва фармондеҳи артиш Осим Мунир, мулоқотҳои ҷиддӣ анҷом диҳад.

Ба иттилои Радиои Покистон, ин сафар бо даъвати нахуствазири он кишвар Шаҳбоз Шариф сурат мегирад.

Ин нахустин сафари Пизишкиён ба Покистон дар мақоми президенти Эрон аст. Қаблан, 26 майи соли ҷорӣ сарвазири Покистон Шаҳбоз Шариф ба Эрон сафар карда буд.

Расонаҳои Эрон навиштанд, Пизишкиён ҳангоми тарки Теҳрон гуфт, ки Исломобод дар ҷанги 12-рӯза, ҳамлаи Исроилро маҳкум намуд ва аз Эрон ҳимоят кард.

Президенти Эрон бо қадрдонӣ аз ин ҳимоят гуфтааст, Теҳрон ва Исломобод талош мекунанд мубодилаи тиҷорӣ бо якдигарро ба 10 миллиард доллар боло баранд.

Маоши миёна дар Тоҷикистон ба 2665 сомонӣ ё қариб 280 доллар расидааст, ки дар қиёс ба ҳамин давраи соли гузашта 519 сомонӣ ё 24 дарсад бештар аст.

Дар ин бора намояндагони Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолӣ 30-юми июл дар нишасти хабарӣ иттилоъ доданд.

Тибқи иттилои расмӣ, дастмузди миёнаи кормандони соҳаи маориф 2441 сомонӣ, тандурустӣ 1951 сомонӣ, фарҳанг ва варзиш 2305 сомонӣ ва кормандони давлатӣ 2275 сомонӣ будааст.

Вазорати меҳнат дар ҳоле аз баланд шудани ҳаҷми маош дар кишвар хабар медиҳад, ки интиқоди сокинон аз кам будани дастмузд хеле зиёд садо медиҳад.

Сокинони Тоҷикистон дар миёни кишварҳои собиқ Шӯравӣ маошу нафақаи аз ҳама кам мегиранд. Бисёриҳо дар Тоҷикистон шикоят доранд, ки маошу нафақа ба рӯзгорашон намерасад.

Дар ҳоле, ки Русия ва Чин ба ҳамкориҳои танготанги низомӣ идома медиҳанд, ин ду кишвар тамринҳои муштараки баҳриро дар наздики соҳилҳои шаҳри бандарии Владивосток дар Русия, оғоз карданд.

Тибқи иттилои Нерӯҳои баҳрии Уқёнусии Ороми Русия, ин тамринҳои муштараки низомии панҷрӯза, ки аз 1 август оғоз шуд, "Ҳамкории баҳрӣ-2025" ном дорад.

Дар ин тамринҳо нерӯҳои низомии баҳрии Русия ва Чин дифои ҳавоӣ, амалиёти ҷустуҷӯӣ ва наҷот ва ҷанги зербаҳриро омӯзиш хоҳанд дид.

Дар эъломияи нерӯҳои баҳрии Русия ҳамчунин гуфта шудааст, ки ин тамринҳо бахше аз раванди рӯ ба рушди тақвияти робитаҳои амниятии дуҷониба ва чандҷониба, ба шумор меравад.

Бар асоси гузориши маркази мутолеоти стратегӣ ва байналмилӣ (CSIS) қароргоҳаш дар Вашингтон, аз соли 2003 то кунун, Пекин ва Маскав 113 машқҳои муштараки низомӣ анҷом додаанд.

Владимир Путин, президенти Русия, қонунеро имзо кард, ки асос ва баҳонаҳоро барои маҳрум кардани хориҷиён ва бахусус муҳоҷирон аз ҳаққи шаҳрвандии ин кишвар зиёдтар месозад.

Бар асоси ин қонун, ки рӯзи 31-уми июл ба имзо расид, агар як хориҷӣ шаҳрвандии Русияро гирифта бошад ва ҷинояти сахте содир кунад, шиносномаашро аз дасташ мегиранд ва аз ҳаққи шаҳрвандӣ маҳрум мекунанд.

Асосҳои нав барои маҳрумсозӣ ҷиноятҳои сахт, ба мисли қатл, таҷовузи гурӯҳӣ, таҷовуз бо бераҳмии хос буда метавонанд.

Як асосе, ки метавонад, ҳар каси дигареро аз ҳаққи шаҳрвандии Русия маҳрум созад, ифротгароӣ ва дуруст шуморидани терроризм аст.

Солҳои охир теъдоди зиёде аз шаҳрвандони Тоҷикистонро дар Русия бахусус бо иттиҳоми ифротгароӣ ба зиндон маҳкум кардаанд. Чанде аз раҳбарони ҷамъиятҳои тоҷиконро бе ягон гуноҳ ва гоҳе бо дархости ҳукумати Тоҷикистон аз шаҳрвандии Русия маҳрум карда ба Душанбе супурдаанд.

Ҳамчунин агар касе, ки бо кӯдаки то 12-сола иртиботи ҷинсӣ дошт ё кӯдакону наврасонро ба танфурӯшиву иртиботи ҷинсӣ маҷбур месозад, ё маводи порнографӣ бо ҳузури кӯдаконро омодаву нашр мекунад, аз ҳаққи шаҳрвандии Русия маҳрум карда мешавад.

Ҷиноятҳои дигаре ба мисли таҳдид ба амнияти миллӣ ва ҳамкорӣ бо кишварҳои душмани Русия ҳам метавонанд, асос барои бозпас гирифтани шиносномаи русӣ аз як муҳоҷир шаванд.

Шумори шаҳрвандони Русия аз ҳисоби шаҳрвандони Тоҷикистон даҳҳо ҳазор нафарро ташкил медиҳад ва танҳо соли 2022 беш аз 170 ҳазор тоҷикистонӣ соҳиби шиносномаи русӣ шудаанд.

Тарҳи қонуни мазкурро рӯзи 16-уми июл Думаи давлатии Русия тасвиб карда буд.

Қурби сомонӣ, пули миллии Тоҷикистон, дар шаш моҳи аввали имсол дар баробари доллари Амрико 9,4 дарсад боло рафтааст.

Фирдавс Толибзода, раиси Бонки миллӣ, рӯзи якуми август гуфт, бо таваҷҷуҳ ба ин вазъ, ҳоло сокинон долларҳои худро бештар иваз мекунанд.

Рӯзи якуми август дар бонкҳои Тоҷикистон арзиши сад доллари Амрико 945 сомонӣ таъйин шудааст. Чаҳор моҳ пеш сад доллар 1090 сомонӣ арзиш дошт.

Толибзода сабабу омилҳои поинравии қурби долларро чунин шарҳ дод: “Якчанд омил ҳаст. Аз як тараф номуайянӣ, аз тарафи дигар зиёдшавии асъор дар бозори дохилӣ. Вақте як чиз дар бозор зиёд шуд, нархи он поин мешавад. Омили дигар савдо бо кишварҳои Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил, алалхусус Русия. Яъне, зиёдшавии тамоюли ҳисоббаробаркунӣ бо Русия бо рубли русӣ ҷой дорад.”

Ба иттилои Бонки миллии Тоҷикистон, ҳоло дар савдои хориҷӣ бо кишварҳои пасошӯравӣ ҳиссаи рубли Русия бештар аз 77 дарсад ва доллар 21 дарсадро ташкил медиҳад. Ин дар ҳолест, ки чаҳор сол пеш чунин нишондод баръакс будааст.

Пас аз оғози ҷанги Русия дар Украина ва таҳримҳои иқтисодии кишварҳои ғарбӣ алайҳи Маскав, Русия бо кишварҳои шарики тиҷоратии худ, аз ҷумла Тоҷикистон муомилотро бо рубл ба роҳ монд.

Ҳукумати Тоҷикистон дар моҳи июни соли 2022 бо қабули як барнома тасмим гирифт, ки воридоти маҳсулоти ниёзи аввал ва баъзе аз ашёи хомро аз хориҷа бо рубли Русия ва юани Чин ба роҳ монда, дар додугирифти байнулмилалӣ то ҳадди мумкин истифодаи долларро камтар кунад.

Баъзе аз роҳгузарон дар Душанбе изҳори нигаронӣ карданд, ки бо вуҷуди поин рафтани қурби доллар дар нархномаҳо дигаргуниеро намебинанд.

Яке аз мусоҳибони мо гуфт, “ҳамеша, ҳангоми боло бурдани нархҳо афзоиши қурби долларо баҳона меоранд, лекин ҳоло арзиши он поин рафтааст, вале нархҳо мисли пеш мондаанд”.